11.4 İçerik Analizinde Örneklem

İçerik analizinde, sıralanan paradigmalardan bağımsız, hangi metinlere -metin kavramını her türlü iletişim birimi için kullanılıyoruz- yaslanılacağı ve hangi metinlerin analiz birimi olarak kabul edileceği bir yöntem sorunu olarak ortaya çıkar.

İçerik analizinde hangi metinlerin seçileceği konusu tıpkı bir anket çalışmasında kimlerle görüşüleceğine karar vermenizle aynı süreci izler. Öncelikle bir evren belirlemeniz gerekir, araştırma sorunuzla ilişkili bir metinler evreni oluşturarak işe başlayabilirsiniz.

Örneğin çoğu çalışmada olduğu gibi gazete haberlerinde azınlıkların temsilleriyle ilgileniyorsanız, evreninizi gazete haberleri oluşturur.

• Bu evreni belirli bir zaman dilimiyle kısıtlayabilirsiniz ve bu kısıtlamayı meşrulaştırabilirsiniz. Koronavirüs salgınının Türkiye’de etkisini göstermeye başladığı Mart 2020 sonrası ve konunuza bağlı olarak benzeri zaman dilimleri sizin evreninizi daha dar bir zaman diliminde tanımlamanızı sağlar.
• Evreni oluşturan gazete haberlerini farklı şekilde katmanlayabilirsiniz. Örneğin hükümete destek veren-hükümet karşıtı; ana akım-sağ-sol ve benzeri bir şekilde gazeteleri katmanlamak mümkün olabilir. Her katmandan da bir ya da daha fazla gazete seçilebilir.
• Eğer araştırma sorunuz üzerinde bir etkisi olduğunu düşünüyorsanız, gazeteleri haftaiçi-haftasonu olarak katmanlamak de mümkün olabilir.
• Daha sonra her katmandan seçeceğiniz gazeteler için günleri küme olarak seçebilirsiniz. İki hafta içi ve bir hafta sonu sayısı sizin örnekleminizi oluşturabilir.
• Her gazete için sayfalar katman -ana sayfa, ikinci sayfa, üçüncü sayfa gibi- ya da küme olabilir. Bu tercihe göre sayfaları da rassal olarak seçebilirsiniz.
• Sayfaları da seçtikten sonra haberleri de rassal olarak seçebilirsiniz ya da hepsini tarayabilirsiniz.
• Haberler içerisindeki cümleleri birer analiz birimi olarak kabul edip her cümleyi kodlayabilirsiniz, ya da belirli temaları haber içerisinde arayabilirsiniz ya da belirli kelimelere odaklanabilirsiniz.

Diyelim televizyondaki dizilerde belli demografik grupların nasıl temsil edildiğini keşfetmek istiyorsunuz. Burada da farklı stratejiler olabilir:

• Televizyon kanallarını katmanlayarak işe başlayabilirsiniz, ana akım kanallar ve daha az izleyicili kanallar bir katmanlama olabilir. Ya da televizyon kanallarını ideolojik olarak katmanlara ayırabilirsiniz.
• Birincil örneklem biriminizi kanallar değil, diziler oluşturabilir. O zaman dizileri katmanlamak iyi bir başlangıç noktası olabilir.
• Televizyon kanallarını belirledikten sonra, tıpkı gazetelerde olduğu gibi hafta içi/hafta sonu ayrımı yapılabilir, ya da gün içinde ”prime-time”/değil ayrımı da yapabilirsiniz.
• Bu katmanlamalar doğrultusunda haftanın bütün günleri yerine belirli günlerin belirli saatlerini izlemeye karar verebilirsiniz.
• O saatlerde karşılaştığınız dizilerin tamamını analiz etmeniz mümkün olduğu gibi, bazı dakikalarını kümeler olarak algılayıp örneğin 10’ar dakikalık bölümlere bölüp analiz edebilirsiniz.

Eğer Facebook, Instagram ya da Twitter gibi kullanıcıların içerikleri ürettikleri iletişim kanallarını analiz ediyorsanız; örneklem biriminizi kullanıcılar, kullanıcı grupları ya da Instagram ve Twitter örneklerinde olduğu gibi “hashtagler” sizin için bir örneklem birimi olabilir, belirli bir dönemde verili bir hashtag kullanan tweet’leri çekebilir ve analizine başlayabilirsiniz.

Belirli durumlarda, örneğin Avrupa’daki aşırı sağ grupların kullandıkları internet görselleri üzerine bir çalışma yürütmek istediğinizde, rassal bir örneklem çekmek mümkün olmadığından belirli internet forumlarına ya da Facebook gruplarına odaklanıp orada kullanılan görselleri derleyebilirsiniz. Bu örneklem biçimi “amaçlı örneklem” olduğundan, temsiliyeti sorgulanacaktır ancak zaten içerik analizi yöntemiyle istatistiksel çıkarım yapmak için çok daha katı varsayımları yerine getirmek gerekir.

.